Zihin Haritası Tekniği ve Yararları

Hukuk öğrenimim boyunca ne öğrendiysem, derslerde ne kadar not aldıysam hepsini zihin haritalarına yerleştirdim. Bu zihin haritalarını da herkesin yararlanabilmesi için yeniden düzenledim ve Hukuk Haritaları adlı öğrenme platformunu oluşturdum.

Peki, nedir bu zihin haritası, yararları nelerdir ve hukukta neden tercih edilmelidir? Hemen bi’ göz atalım.

1. Zihin Haritası Nedir?

Zihin haritası (mind map), bilgileri ve düşünceleri organize etmek için kullanılan bir tür diyagramdır. Merkeze yazılan konunun etrafına hiyerarşik olarak başlıklar ve bilgiler yerleştirilir. Bu bilgiler arasında renkler, çizgiler, oklar, semboller ve şekiller kullanılarak anlam bağlantıları kurulur.

Haritalarda kullanılan hiyerarşik düzen bilgilerin sınıflandırılmasını sağlar. Merkezdeki kalın çizgili şekiller ve büyük yazılar, merkezden uzaklaşıp uçlara doğru gittikçe ince çizgili şekiller ve küçük yazılara dönüşür. Böylece konu önem sırasına göre açıklanmış ve parçalar arasındaki ilişkiyi görmek kolaylaşmış olur. 

Zihin haritalarını, soyut bilgilerin ve düşüncelerin görsel bir resmi gibi düşünülebilirsiniz. Bu resimde birbiri ile ilişkilendirilmiş renkler bilgilerin karışmasının önüne geçer. Bu da analitik düşünmeyi beraberinde getirir ve bir hususun esasını, istisnasını, örneğini birbirinden kolaylıkla ayırabilirsiniz

2. Zihin Haritası Tekniğinin Gelişimi

Zihin haritası tekniği, insan beyninin hatırlamayı içeren sol lobu ile yaratıcılığı içeren sağ lobunu birlikte kullanan bir not tutma metodudur. Bu metodun Leonardo Da Vinci, Sir Isaac Newton, Paganini ve Walt Disney gibi ünlü şahsiyetler tarafından kullanıldığı da keşfedilmiştir.

Temeli öğrenme üzerine yapılan bilimsel araştırmalara dayanan bu teknik, İngiliz psikolog Tony Buzan tarafından 1960’lı yıllarda geliştirilmiş. 1975 yılında da, kavramların insan zihnindeki bağlantıları hakkında bir model ortaya konulmuş. Modele göre, insan zihni “kırmızı” gibi bir kavramı düşünür düşünmez bu kavramla en ilişkili kavramları hatırlıyor ve sonra bu ikincil kavramlar, “kırmızı” ile uzaktan ilişkili kavramları hatırlatıyor.

Aslında hepimiz daha önce bu süreci yaşamışızdır. Klasik bir sınav esnasında konuyu iyi bilmemize rağmen konunun detayları aklımıza gelmiyordur ve bu aşamada aklımıza gelen bir tek kelime, diğer kelimelerin ve cümlelerin kapısını açar. Gerçekten, o ilk kelimeden sonrası çorap söküğü gibi gelir, işte zihin haritaları da bu tetiklemeyi kolaylaştırır.

Zihin haritası tekniği genellikle A2-A3 boyutlarında beyaz bir kağıda uygulanır. Ancak, teknolojinin gelişmesiyle birlikte yazılımlar da bu tekniğin uygulama araçlarından biri haline geldi. Ekran kullanımındaki yakınlaştırma ve uzaklaştırma imkânları büyük bir haritanın küçük ekranlarda görüntülenebilmesini sağladı. Ayrıca bilgileri değiştirme ve düzenleme konusundaki esneklik, haritaların oluşturulmasını kolaylaştırdı. Artık yazılım üzerinden hazırlanan bir harita kolayca paylaşılabilir, senelerce değiştirilerek kullanılabilir hale geldi. Ben de bu avantajları göz önünde bulundurarak haritaları iMindMap adındaki mobil uygulamayı kullanarak hazırladım. (iMindMap 2019 yılında DropTask ile birleşerek Ayoa adındaki farklı bir yazılıma dönüştü.)

3. Zihin Haritaları ile Beyin Arasındaki İlişki

Klasik öğrenme; beynimizin sadece sözcükler, mantık, sayılar gibi sol lob becerilerini kullanarak gerçekleşir. Zihin haritaları ise, bu sol lob becerilerinin yanına; renkler, resimler gibi sağ lob becerilerini de ekler. Bu şekilde beyin korteksindeki (sözcükler, görüntüler, sayılar, mantık, ritim, renk ve alansal farkındalık gibi)  tüm alanları tek seferde kullanabiliriz. Soyut kavram ve olguları temsil eden harflerin ötesine geçerek bu soyutluğu görsel olarak zihnimizde oluşturabiliriz.

”İnsan beyninin de güçlü olmak için bir kas gibi eğitilmeye ihtiyacı vardır. Zihin haritası yaratıcılığınızı, hafızanızı ve düşünme yetinizi geliştirerek beyninizin ‘egzersiz’ yapmasını sağlar.” –  Tony Buzan

Zihin haritalarının sağ lob becerilerini aktif hale getiren özellikleri şunlardır:

• Konunun başlığı haritanın merkezindedir, zihnin dağılması engellenir.
• İlişkili başlıklar ve bilgiler dairesel bir yöntem ile konu başlığının etrafında yayılır, anlamsal bağlantılar kurulur.
• Bilgiler aktarılırken, tek renk yerine, birbirinden kolayca ayrılabilen birçok renk seçilir.
• Yazının büyüklüğü önem sırasına göre değişir, temel husus ile ayrıntılar birbirinden ayrışır.
• Anahtar kelime ve diğer görseller kullanılır, hızlı hatırlama sağlanır.

4. Zihin Haritasının Avantajları – Yararları

• Bilgilerin ve düşüncelerin farklı şekillerde birbirine bağlanması çok boyutlu düşünmemizi sağlar.
• Bilgilerin görselleştirilmesi, yeniden okuma ve gözden geçirme sırasında zaman tasarrufu sağlar.
• Beynimizin bütün becerilerini kullanarak dikkat eksikliği ile mücadele edebiliriz.

5. Hukukta Zihin Haritaları

Zihin haritası tekniğinden ve faydalarından kısaca bahsettikten sonra bir de hukuk alanında neler yapabileceğimize bakalım.

Hukuk kitaplarının fazla sayfalı olması nedeniyle ister istemez, okumada ve öğrenmede zorluklar yaşıyoruz. Kalın bir kitabı okumak bir yana dursun masada açık kalmasını sağlamak bile büyük bir uğraş gerektiriyor. Bu aşamada kitaptan almak istediğiniz bilgilerin yalnız bir haritada birleşmesi muhteşem bir çözüm oluyor. Bütün konuyu tek bir sayfada görerek rahatça çalışabiliyorsunuz.

Yurtdışındaki bazı hukuk fakültelerinde zihin haritalarının farklı uygulamaları da bulunuyor.  Furkan Güven TAŞTAN   ‘‘Hukukta Zihin Haritalama’’ başlıklı makalesinde bu uygulamalardan bazılarına yer vermiş. Buna göre, Kaliforniya Üniversitesi’ndeki dava çözümleme derslerinde (pratik derslerde) de bu teknik kullanılıyor. Bu şekilde öğrencilerin konuya ilgisinin arttığı ve tartışmalara katılım isteğinin daha fazla olduğu ortaya çıkmış.

Yine aynı makalede hukuk öğrencilerinin bu teknikten ne şekilde yararlanabileceği de anlatılmış. Buna göre hukukçular; yalnızca ders notu oluşturmak için değil aynı zamanda özet oluştururken, araştırma yaparken, akademik metin yazarken ve sunum yaparken de bu tekniği kullanabilir

SONUÇ

Zihin haritalarının yapısından, geçmişinden ve yararlarından kısaca bahsetmiş olduk. Klasik not almaya göre çok daha faydalı olan bu teknik ile öğrenim sürecinizi kolaylaştırabilir ve öğrenme hayatınızda bir milat yaşayabilirsiniz. En azından hukukun siyah-beyaz dünyasını biraz renklendirebilirsiniz.

Son olarak, Tony Buzan’ın 2012 tarihli konuşmasını izleyebilir, tekniği bir de geliştiricisinin ağzından dinleyebilirsiniz (~ 20 dakika):

İyi çalışmalar ve başarılar diliyorum.