Hukuk Dersleri Çalışma Tavsiyeleri, Çalışma Süreci Organizasyonu

‘‘Hukuk Fakültesi’ni üç senede bitirmek hayal mi?’’ başlıklı yazımın ardından en çok sorulan sorular hukuk derslerini nasıl çalıştığım yönünde oldu. Ben de lisans eğitimime başlarken internet üzerinden ‘‘hukuk derslerine nasıl çalışmalıyım, hukuk dersleri çalışma tavsiyeleri – önerileri’’ gibi anahtar kelimelerle birçok araştırma yapmıştım.

Hukuk eğitimim boyunca kendime özel bir çalışma düzenim oldu. Bu düzeni, hem okuduğum/edindiğim bilgiler hem önceki mezunların tavsiyeleri hem de kendi deneyimlerimle oluşturmuştum. Şimdi de özellikle hukuk fakültesine henüz başlayan kişiler için yararlı olacağı ümidiyle bu çalışma düzeninin detaylarını paylaşacağım.

1. KAYNAKLAR

Hukuk eğitimindeki çalışma kaynaklarını kendimce şöyle sıralıyorum: Hukuk kitabı, derse katılım ve ders notu.

a. Hukuk Kitabı

Bildiğiniz gibi fakültedeki her zorunlu dersin ilk saatlerinde okumaları için öğrencilere en az iki-üç tane kitap önerilir. Bu kitaplar genellikle çok uzun ve detaylı olur ve dolayısıyla öğrenciler bu kitapları ya okuyamaz ya da okur ama okuduklarını aklında tutamaz. Aslında bu kitapları her ayrıntısına kadar çalışmak çok doğru bir tercih olmayabilir de.

Söz gelimi, takip ettiğimiz kaynak kitabı 1071 sayfa olan İş Hukuku dersinde hocamız, önerdiği kitabın bir danışma kitabı olduğunu ve aslında meslek hayatında karşılaştığımız sorunlarda bilgi edinmek için bu kitaba başvurmamız gerektiğini söylemişti. Ardından, kitabın tamamını detaylı bir şekilde öğrenmemizi beklemediğini, yalnızca kitabı okuyarak genel mantığı kavramamızı ve Kanun’u iyi bilmemiz gerektiğini eklemişti. Diğer ülkelerdeki hukuk eğitimlerinde öğrenci çalışma kitabının farklı, mesleki danışma kitabının farklı olarak hazırlandığını ancak maalesef ülkemizde, genellikle, bir tek kitapla idare edildiğini o zaman öğrenmiştik.

Şahsi çalışmalarımda da, her dersten en az bir danışma kitabını bir kez okuduğumu söyleyebilirim. Yalnızca Kanun sistematiği içerisindeki boşlukları görmek, bu konudaki görüşleri ve tartışmaları öğrenmek bile önemli katkılar sağlıyor. Bu konudaki naçizane önerim ise sevdiğiniz ve ileride çalışmayı düşündüğünüz alanlardaki dersler için birkaç tane; diğer derslerden ise kısa da olsa bir tane kitap okumanız olacak.

b. Derse Katılım

Herhalde lisans eğitimi boyunca en çok yarar sağlayabileceğiniz kaynak hukuk dersleri olacaktır. Bu dersler boyunca kitaplardan öğrenebilecekleriniz dışında, derse katılan hocanızın o alandaki engin tecrübelerinden yararlanabilirsiniz. Bazen hocanızın anlattığı ve sizin de aklınızda kalan bir anekdot ile konuya ilişkin birçok hususu hatırlayabilir, sonraki vakıalarda yeniden yorumlayabilir ve kullanabilirsiniz. Özellikle kitaptan edinilen bilgilerin sosyal amaçlarla kullanılması sırasında derste anlatılanlardan yararlanmak çok daha etkili ve kolay oluyor.

Ancak maalesef her dersin hocası dikkatle takip edilebilir ve keyifle dinlenebilir bir şekilde ders anlatmıyor. Bu açıdan ben de fakültedeki bazı derslere katılmadığımı itiraf etmeliyim. Naçizane tavsiyem de her ders için en azından ilk birkaç derse katılmanız ve ardından derse devam edip etmeme kararı vermeniz olacaktır.

c. Ders Notu

Hukuk sınavları öyledir ki o alandan birkaç kitap okuyup, içtihatlara gözatmış dahi olsanız düşük bir not alabilirsiniz. Bu durumun temel nedenlerinden biri, dersi veren hocanın o alandaki görüşlerini bilmemek olabilir. Çünkü hukuk disiplinin doğasından kaynaklanan bir sonuç olarak, bazı durumlarda fikirler birbiri ile mücadele eder, söz konusu alanı kanun düzenlemiş olsa bile.

Aslında yukarıda hukuk kitabı olarak bahsettiğim kaynak da kitabın yazarı olan kişinin görüşlerini yansıtır. Siz kitaptan okuduğunuz bir görüşe dayalı olarak bir soru cevaplıyorsanız ve dersi veren hoca kitaptaki görüşün aksine bir düşünceye sahipse, cevabınız yanlış olarak değerlendirilebilir. Yanlış demiyorum dikkat edin, yalnızca dersi veren hoca tarafından bu görüşün ve cevabın yanlış olduğu değerlendirilir ve nihayetinde düşük bir puan alınır.

Bu duruma ilk maruz kaldığımda ne kadar garip karşılamış olsam da sonradan bu olayı daha iyi tahlil edebildim sanırım. Lise eğitiminde bize öğretilen dersleri çok sorgulamayan kişiler olarak aslında okuduğumuz kitap içerisindeki bilgilerin doğru olduğunu kanıksamış bulunuyorduk. Dolayısıyla, okuduğumuz herhangi bir kaynak kitaptaki bilgiler de mutlak doğru olmalıydı, lakin öyle olmadığı üniversitede öğretiliyordu.

İşte bu durumdan kaçınabilmek adına, derse katılıyorsanız bizzat hazırladığınız ders notuna; eğer derse katılmıyorsanız doğru not tuttuğuna inandığınız bir başka kişinin ders notuna en azından göz atmanızı öneririm. Böylelikle ders hocasının bazı ihtilaflı konulardaki görüşlerini öğrenmiş ve bu durumu soruları cevaplarken belirtme imkânına erişmiş olursunuz. Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisiyseniz hukuk zihin haritalarından da faydalanarak birinci elden derste anlatılanları öğrenebilirsiniz.

Kaynaklar bu kadar, şimdi bu kaynakları kullanırken nasıl organize olduğumdan bahsedeceğim.

2. ÇALIŞMA SÜRECİ ORGANİZASYONU

a. Haftalık Ders Programı

Haftalık ders programının bilmediğiniz bir marifeti yok, ilkokuldan bu yana hazırladığımız ders programının aynısı, halen önemli olduğunu düşünüyorum. Her öğretim döneminde hangi derslerden sorumlu olduğumu, hangi derslere gitme kararı aldığımı kolaylıkla görmemi sağlıyor (gideceğim dersleri işaretliyorum). Aynı zamanda dinlemeye gittiğim derslerin hocalarının isimlerini öğrenmek hocalar ile olan iletişimi kolaylaştırıyor. Kesinlikle tavsiye ederim, bir cetvel ve bir kalem ile bir A4 kağıdının yarısına çizebilirsiniz.

b. Dönemlik Çalışma Programı

Hukuk derslerini her hafta sıcağı sıcağına okuyup çalışmayı âdet edinmiş biri olarak ondan fazla dersi organize etmek zor oluyordu. Ben de her ders için hafta bazında dersleri görebildiğim bir program hazırladım ve bununla haftalık ders takibi çok kolay hale geldi. Bu programda dersler ve bir dönem içerisindeki haftalardan oluşan bir çizelge var, bir de sınavlar. Kullandıkça daha fazla yararını gördüğüm program kısaca şunları kazandırıyor:

1. Fakültedeki derslerine katılmadığınız derslerinizi gündeminizden uzaklaştırmadan takip edebiliyorsunuz, her hafta katılmadığınız ders konusu kadar çalışıp konuları biriktirmeden öğrenebiliyorsunuz.

2. Kaynak kitap olarak kullandığınız kitabın toplam sayfasını haftalara bölerek her hafta okumanız gereken sayfayı hesaplayabiliyor ve kaynak kitapları zamanında bitirebiliyorsunuz. Örneğin, Şirketler Hukuku dersi için vize öncesinde haftalık 30 sayfa, vize sonrasında haftalık 70 sayfa okuma yapacağımı aşağıdaki programda belirtmişim.

3. Sürekli olarak sınavlara kalan vakti görebiliyor ve kendi çalışma temponuza göre sınavlar için belirli bir süre önceden çalışmaya başlayabiliyorsunuz. Sınav stresi, sınav telaşı gibi problemlerin şiddetini azaltabiliyorsunuz.

4. Yaptığınız çalışmaların boşa gitmediğini görmek ve boşlukları teker teker doldurmak motivasyon sağlıyor. Adeta bir alışkanlık gibi her hafta her dersi en az bir kez çalışmış oluyorsunuz.

5. Her haftanın başlangıcında derslere dair sorumluluklarınızı görmeniz disiplin kazandırıyor ve dönem başlangıcı, vize sonrası gibi rehavete kapılacağınız dönemlerde ipin ucunu kaçırmanızı engelliyor.

Bu programı hazırlamak için Microsoft Excel programından yararlanıyordum. Daha önce hazırladığım programı buradan indirebilir, inceleyebilir ve kendiniz için düzenleyebilirsiniz.

c. Çizgisel Takvim

Yukarıda açıkladığım iki programı da çalışmalarımı organize etmek için kullanıyordum. Bu işin bir de diğer tarafı, madalyonun öteki yüzü var; sosyal hayat.

Özellikle açıköğretimde okuduğum bölümle beraber, hem kendi dönem derslerimi hem katılmak istediğim etkinlikleri hem de seyahatlerimi organize etmek çok zor bir hâl aldı. Bundan dolayı masa takvimleri gibi her hafta başa dönen bir yapı kullanmak yerine, içinde bulunduğum dönemi, ayları, haftaları ve günleri çizgisel düzlemde görebileceğim bir takvim hazırladım. Takvimdeki en küçük birim olan günlere anahtar kelimeler yazarak, önümdeki süreci planlıyor ve buna göre çalışmalarımı organize ediyordum. Örneğin, hafta sonu katılacağım iki günlük bir etkinlik varsa, hafta içi o haftanın bütün derslerini çalışmayı önceliyordum.

Böylelikle sosyal hayat ile okul hayatını birbirine entegre etmeye ve herhangi birinden taviz vermek yerine aralarındaki dengeyi sağlamaya çalışıyordum. Her şeyin birbirine girdiği ve aksiliklerin üst üste geldiği bazı dönemlerde beni bir hayli rahatlatmış ve işimi kolaylaştırmıştı. Aslında bu takvimle elimde olan zamanı daha verimli ve doğru kullanmayı öğrenmiş oldum. Özellikle, her geçen gün için bir çarpı atmak zamanın kıymetini öğretti.

Bu programı hazırlamak için de Microsoft Excel programını kullanmıştım. Daha önce hazırladığım programı buradan indirebilir, inceleyebilir ve kendiniz için düzenleyebilirsiniz.

Öğrenme sürecini nasıl organize ettiğimi de böylelikle anlatmış oldum. Biliyorum hukuk bölümü kolay bir bölüm değil, dolayısıyla hem motivasyonunuzu hem de konsanstrasyonunuzu korumalısınız. Bu aşamada da bu tür programlara, bu programları kullanırken de özdisipline ihtiyaç duyuluyor. Henüz eğitim döneminde bu özdisiplin edinilebilirse, bu edinimin yararı mezun olduktan sonra çok daha iyi anlaşılacaktır.

Umarım bu açıdan faydalı bir yazı olmuştur.

İyi çalışmalar dilerim.